วันพฤหัสบดีที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2553

จักสาน

      ตาของลูกจะชอบนั่งจักและเหลาตอก หรือจักสาน ส่วนใหญ่ตาจะทำเป็นเครื่องใช้สอยในบ้านและเครื่องมือหาปลา อยู่ใต้ถุนบ้าน ตาเป็นคนมีฝีมือในการจักสาน การจักตอก ตอกของตาจะบางและเหนียว  ตอกนั้นทำจากไม้ไผ่ที่ปล้องยาวๆ มาตัดช่วงระหว่างปล้องของมัน แล้วผ่าออกเป็น 4 ชิ้น จาก 4  เป็น  8  ตาต้องเลือกไม้ไผ่ที่กำลังพอดีไม่อ่อนหรือแก่มากไป  ตาจะใช้มีดที่เรียกว่า มีดเหน็บ (อีเหน็บ) เป็นมีดอันใหญ่ตรงกลาง ส่วนปลายเรียวแหลมโคนเล็ก   เป็นมีดที่ตาจะลับด้วยหินลับมีดไว้คมมากสำหรับใช้จักตอก

มีดเหน็บหรืออีเหน็บของตาที่ใช้อยู่ประจำ

      หินที่ตาใช้ลับมีดมี 2 ก้อน ก้อนใหญ่สีเหลืองเนื้อละเอียด ก้อนสีอิฐเนื้อหยาบ เมื่อผ่าไม้ไผ่ออกแล้วจึงค่อยๆ กดมีดบนไม้ที่ผ่าไว้เป็นชิ้นบางๆ ยาวโดยตลอดชิ้นไม้ ไม่ให้ขาดจากกัน ถ้าขาดก็ใช้ไม่ได้ต้องทิ้งไป  แล้วก็เหลา (เกลา) ให้บางซึ่งต้องใช้ฝีมือและความชำนาญ  จึงจะได้ตอกที่บางสม่ำเสมอทั้งเส้น  ตาจักตอกเก็บไว้ใช้ครั้งละมากๆ เวลาจะใช้ตอกก็นำตอกมาแช่น้ำไว้ การแช่น้ำจะทำให้ตอกเหนียวและใช้มัดกำสิ่งของ ตอกจะไม่หัก
( ปัจจุบันใช้หนังยาง )

หินรับมีดสีอิฐเนื้อหยาบ
      เมื่อแม่ยังเด็กนั้นหนังยางยังไม่ค่อยมีใช้  เนื่องจากวันๆ ชาวบ้านไม่ค่อยได้จ่ายเงินหาซื้อสิ่งของกันนัก  จะซื้อแต่ของใช้จำเป็นที่หาและจัดทำเองไม่ได้เท่านั้น เช่น ถุงพลาสติกไม่มี  ใช้ใบตองห่อของและมัดด้วยตอกที่จักสานกันเอง ตายังทำตอกไพรเส้นกลมๆ และทำเรียดเครื่องมือสำหรับชักหวายให้เป็นเส้นกลมหรือแบนขนาดต่างๆ ซื่งเป็นเครื่องมือที่ทำจากแผ่นฝาน้ำตาลปีบ หรือฝาปีบน้ำมันก๊าดสังกะสี นำมาเจาะรูตามขนาดที่ต้องการ ไว้สำหรับชักหวายเพื่อทำขอบหรือริมเครื่องจักสานให้ยาย ไม้ไผ่สำหรับใช้จักสานนั้น  ก็ไม่ต้องซื้อหาจากที่ไหน ที่หมู่บ้านมีกอไผ่อยู่มากมายตามชายคลอง หรือตามรอบๆ หมู่บ้าน  ใครจะใช้ก็ไปตัดเอามาใช้ได้ตามสบาย
หินรับมีดสีเหลืองเนื้อละเอียด 

     ยายของลูกเป็นคนขยันและหารายได้เก่ง  ในช่วงที่ตายังทำงานอยู่ที่บริษัทปูนซีเมนต์ไทย (โรงปูน)นั้น แม่ยังเล็กมาก ยายมีฝีมือทางด้านจักสาน  เช่นเดียวกับตา ยายจะสานของใช้เช่นตะกร้าได้สวยงาม  คือเป็นของใช้ที่ไม่ใหญ่นัก ส่วนตาจะถนัดสานของใหญ่เช่น สุ่มไก่หรือทำเครื่องมือหาปลาเช่น ลอบ สุ่มฯลฯ

      ยายเล่าว่ายายสานตะกร้าที่ทำจากหวายขาย ยายสานแบบใช้เส้นหวายชักเรียดขัดและพันตะกร้าโดยไม่ใช้ตะปูตีแบบที่ทำขายในปัจจุบันนี้ ตะกร้ายายสวยและทนจากการที่ไม่ใช้ตะปู การสานตะกร้าโดยใช้ตะปูตี เมื่อใช้ไปสักพักจะทำให้ตะปูถอนตัวเกี่ยวติดเสื้อผ้าของผู้ใช้เสียหายได้ ตะกร้าที่ยายสานสวย แม่พอจะจำได้ว่าตะกร้ายายขายดี ยายทำได้เท่าไรก็ขายได้หมด (ในยุดนั้นไปตลาดซื้อกับข้าวทุกเช้าทุกคนต้องถือตะกร้าไปใส่ของ แม่ค้าไม่มีถุงพลาสติกใช้เหมือนปัจจุบัน) เก็บเอาไว้ใช้บ้างนิดหน่อยเมื่อเลิกสานตะกร้าคนก็มาขอซื้อไปจนหมด เมื่อตาออกจากงานที่บริษัทปูนซีเมนต์ไทย ยายต้องขายของหาเงินมาใช้จ่ายในบ้านไม่ได้สานตะกร้าขายอีกเลย มาปัจจุบันแม่คิดแล้วเสียดายยิ่งนักที่ไม่ได้สนใจเก็บตะกร้าสานสวยๆฝีมือยายไว้บ้างเลย

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น